Share
Brugia jest bez wątpienia jednym z najpiękniejszych europejskich miast. Swój urok zawdzięcza sieci kanałów wodnych – stąd zwana też jest Wenecją Północy, architekturze i wszechobecnej historii. W średniowiecznej Europie jest to niezwykle ważny ośrodek handlowy i kulturalny. Złoty okres Brugii przypada na XV wiek kiedy to też swoje apogeum przeżywa, słynna na cały świat, szkoła malarstwa flamandzkiego.
Każdego roku ściąga tu mnóstwo turystów. Jednym z tych dni w roku kiedy Brugia przeżywa szczególne oblężenie jest czwartek Wniebowstąpienia Pańskiego (Belgia jest jednym z tych krajów gdzie świętowanie Wniebowstąpienia nie zostało przesunięte, tak jak np. w Polsce, na niedzielę). Wtedy to odbywa się słynna na cały kraj Heilig Bloedprocessie czyli Procesja Świętej Krwi, kultywowana już od ponad ośmiu wieków. U jej źródeł leżą oczywiście relikwie Świętej Krwi Chrystusa. Ale skąd wzięły się one właśnie w Brugii ?
Popularna legenda podaje, że zawdzięczamy to hrabiemu flamandzkiemu Thierry’emu Alzackiemu. W połowie dwunastego wieku wyrusza ona na drugą wyprawę krzyżową do Ziemi Świętej wspomagając króla Jerozolimy Baldwina III. Mimo, że wyprawa ta kończy się fiaskiem król jerozolimski odwdzięcza się hrabiemu flamandzkiemu za udzielone wsparcie ofiarowując mu w prezencie fiolkę zawierająca Świętą Krew. Thierry Alzacki przywozi ją ze sobą do Brugii 7 kwietnia 1150.
Tyle piękna legenda. A fakty historyczne? Źródła podają, że pierwsze wzmianki dotyczące relikwii Świętej Krwi w Brugii datowane są dopiero na rok 1256 a pierwsza procesja jej poświęcona na 1291. Co więcej, niepodważalnym historycznie faktem jest, że relikwie krwi Chrystusa wraz z innymi relikwiami Pasji przechowywane były w Konstantynopolu w kaplicy Świętej Marii Pałacu Królewskiego Boucoléon, nie zaś w Ziemi Świętej. Podczas czwartej wyprawy krzyżowej dochodzi do podbicia Konstantynopola w 1204 roku a nowym cesarzem zostaje flamandzki hrabia Baldwin IX. Historycy przychylają się do teorii, że to on mając dostęp do relikwii Pasji przechowywanych w Konstantynopolu wysyła Świętą Krew właśnie do Brugii gdzie jego córki Joanna i Małgorzata stoją na czele hrabstwa.
Tak czy inaczej po przybyciu do Brugii relikwie spoczęły w kaplicy Świętego Bazylego. Ta romańska kaplica zostaje następnie rozbudowana – m.in. o górne piętro – aby stworzyć godne warunki do przechowywania i weneracji Świętych Relikwii. Z czasem staje się kaplicą Świętej Krwi a w roku 1923 zostaje podniesiona do rangi bazyliki. Posiadanie tych relikwii przez Brugię zwiększa oczywiście jej prestiż jako ośrodka katolicyzmu i przyciąga coraz większe tłumy wiernych i pielgrzymów. Przypisywane jest jej wiele cudownych uzdrowień, co poświadczają m.in. liczne vota.
Jeżeli chodzi o relikwie krwi Jezusa tradycja chrześcijańska rozróżnia trzy jej rodzaje w zależności od jej pochodzenia i sposobu jej zdobycia: krew z przebitego boku Jezusa zebrana przez samego przebijającego Longinusa, krew wsiąknięta w ziemię zebrana przez Marię Magdalenę oraz krew pochodząca z mycia i przygotowań ciała do pogrzebu zebrana przez Józefa z Arymateii i Nikodema. W Brugii mamy do czynienia właśnie z tym trzecim rodzajem relikwii.
Od wielu wieków Święta Krew w Brugii jest udostępniana do weneracji wiernym . Przechowywana ona jest w kryształowej fiolce, dziś zamkniętej jeszcze w szklanej tubie oprawionej w złoto, ukryta za tabernakulum w bocznej kaplicy w Bazylice Świętej Krwi. Obecnie wierni mają możliwość jej adoracji w każdy piątek, czuwa nad tym Bractwo Świętej Krwi. Naturalnym następstwem weneracji tej relikwii przez wiernych i rosnącej na przestrzeni wieków jej popularności jest Procesja Świętej Krwi, która odbywa się od 1291 roku. Początkowo jest to uroczysty „pochód” relikwii w asyście kleru i przedstawicieli miasta w obrębie murów miejskich. Po 1310 roku władze miasta (oficjalnie relikwie należały do miasta, więc to ono podejmowało związane z nimi decyzje) dołączają do procesji doroczny jarmark i festyny dla ludności. Ten świąteczny czas trwa nawet do dwóch tygodni. W wieku XV i XVI do przebiegu procesji włączane są sceny biblijne (czerpiące z tradycji misteriów i opartych na nich widowisk) oraz świeckie, folklorystyczne. Następne wieki przynoszą dalsze wzbogacanie przebiegu procesji, np. o postacie gigantów czy sceny historyczne. Na przestrzeni wieków notuje się dwa okresy kiedy procesja została zawieszona: najpierw w latach 1578-84 kiedy to Brugia staje się kalwińska oraz w latach 1796-1819 w czasie okupacji francuskiej. Co więcej, do 1821 roku Procesja ta ma miejsce zawsze 3 maja – uroczystość Znalezienia Krzyża Świętego(dopiero papież Jan XXIII znosi to święto jako niepotrzebne powtórzenie Święta Podwyższenia Krzyża z 14 września), następnie zostaje przesunięta na pierwszy poniedziałek po 3 maju, a dopiero od 1970 roku odbywa się w dzień Wniebowstąpienia Pańskiego (który w Belgii jest dniem wolnym od pracy).
W obecnej formie Procesji Świętej Krwi wyróżnia się zasadniczo trzy części:
-biblijną – są to najważniejsze sceny biblijne Starego i Nowego Testamentu ukazujące historię Bożego objawienia, począwszy od Adama i Ewy, a skończywszy na rozesłaniu apostołów, ale ze szczególnym uwypukleniem reprezentacji Męki Pańskiej; około 27 scen
– historyczną – przedstawiającą historię relikwii Świętej Krwi w Brugii, m.in. uroczysty wjazd Thierry’ego Alzackiego do Brugii powracającego z wyprawy krzyżowej wraz z Relikwiami (mimo, że jak pisałam fakty historyczne nie do końca potwierdzają legendę to jest ona żywa w mentalności mieszkańców i corocznie upamiętniana) czy oficjalne zatwierdzenie przez papieża Klemensa V kultu wokół Relikwii w Brugii; około 10 scen; w obu tych częściach Procesji reprezentowane sceny mają formę teatru ulicznego, są mówione, grane czy śpiewane
– oraz religijną- uroczysty przemarsz relikwii Świętej Krwi zamkniętych w zdobnym relikwiarzu w asyście hierarchów lokalnego Kościoła i zaproszonych dostojników kościelnych, oraz Bractwa Świętej Krwi, które to czuwa nad prawidłowym przebiegiem tej części procesji.
Na zakończenie miejscowy biskup udziela zgromadzonym uroczystego błogosławieństwa Świętymi Relikwiami, które następnie przenoszone są do Bazyliki Świętej Krwi gdzie jest jeszcze możliwość ich adoracji.
Mimo, że dzisiaj uroczystości nie trwają tak jak niegdyś wiele dni to dzień Wniebowstąpienia jest wielkim świętem miasta i mieszkańców i nazywany jest „najpiękniejszym dniem Brugii”. Właściwa procesja, o której wspominam wyżej i która jest kluczem programu tego świątecznego dnia zaczyna się o godzinie 14.30, natomiast już od rana odbywają się uroczystości „wstępne”: po godzinie 10 relikwie są umieszczane w dekoracyjnym relikwiarzu a następnie w asyście członków Bractwa Świętej Krwi przenoszone są w procesji do Katedry Świętego Zbawiciela gdzie oprawiana jest świąteczna Eucharystia, w której uczestniczą również przedstawiciele Kościoła Anglikańskiego i Prawosławnego Brugii. Po nabożeństwie relikwie są udostępnione wiernym do adoracji do momentu rozpoczęcie „właściwej” Procesji po godzinie 14. Całość uroczystości zamyka, tak jak wspomniałam wyżej, udzielone relikwiami Świętej Krwi błogosławieństwo, ma to miejsce tuż przed godziną 18.
Entuzjazm jaki budzą przygotowywania i uczestnictwo w tym świątecznym dniu jest godne podziwu. Przygotowania i próby rozpoczynają się ponad trzy tygodnie przed świętem, natomiast w dzień samej Procesji charakteryzacja i przygotowanie „aktorów” odgrywających sceny (jest ich około 1800) zajmuje około trzech godzin. Ilość użytych kostiumów, peruk, butów, wykonane makijaże i fryzury ale przede wszystkim niezliczona ilość zaangażowanych wolontariuszy gwarantuje coroczny sukces Procesji. Szacuje się, że uczestniczy w niej każdego roku około 50 000 wiernych i turystów. Dla uczestników Procesji przygotowywane są również miejsca siedzące aby móc lepiej podziwiać cały orszak – w centrum starówki instalowane są trybuny (z płatnymi miejscami wymagającymi wcześniejszego rezerwowania) i dodatkowo jeszcze na trasie przemarszu można wykupić „siedzące” miejsca.
Wydarzenie to zostało również docenione przez UNESCO, które w 2009 roku wpisało Procesję Świętej Krwi w Brugii na listę światowego dziedzictwa kulturowego.
W historii Procesji możemy też znaleźć polski akcent: w roku 1973 do zaproszonych do uczestnictwa w Procesji gości należał kardynał Wojtyła, który osobiście współuczestniczył w niesieniu relikwiarza w trakcie orszaku.
Lublinianka mieszkająca od kilku lat w Belgii. Z wykształcenia jestem stomatologiem. Interesuję się historią Europy, chrześcijaństwa, życiem i ewolucją Kościoła i społeczeństwa. Jestem frankofilem, fanką gotyckich katedr i średniowiecznych zamków. Uwielbiam piesze wędrówki, zwłaszcza w towarzystwie męża:)